Betonlaşmaya kurban giden binaların arasında kalan eski Van evleri giderek yok oluyor. Eski Van evleri eskide kalmayacak, tarihe karışmayacak ve gelecek nesiller, bu değeri görecek. Tuşba Belediyesi, eski Van evlerini turizme kazandırıyor. DAKA ile ortak yürütülen proje ile tarihi kültürel bir değer olan eski Van evleri yarınlara merhaba diyor.
Tuşba Belediye Başkanı Doç. Dr. Fevzi Özgökçe, Kalecik bölgesinde yapılan eski Van evleri projesini anlattı: “Van’ımızın tarihi kimliğini korumak için sosyal ve kültürel anlamda harekete geçtik. İnsanlar burada yemek yediklerinde, çay içtiklerinde sevdikleri ile birlikte olduklarında çok güzel vakit geçirecekler.”
Van’ın değerleri sergilenecek
“Van evleri mahallesini kurarak burayı yaşanır hale getireceğiz. Evlerde Van kahvaltısı, yöresel yemekler, Van kilimi, savatlı gümüş gibi Van’ın kültürel değerleri sergilenecek. İnsanlarımız ailesiyle birlikte buradan Van’ı seyredecek. Yerli ve yabancı turistleri de burada ağırlayacağız. 8 adet geleneksel Van dükkanları, temaşa alanı (tiyatro), kafeterya ve otoparkı da bulunacak. Çevre ve peyzaj düzenlemesi de yapacağız.”
Seyir tepesi
“Çok mükemmel bir seyir tepesi yapıyoruz. Seyir tepesinden Erek Dağı, Van Kalesi ve Edermit, Van Denizi ve Süphan dağı izlenebilecek. Van’ın nefes alınabilecek bir alanı olacak. Van’ın sembolü olacak burada, film ve diziler de çekilebilecek.”
“Dünyaya tanıtacağız”
“Van evlerinin her yerde ve her şekilde yaşatılması gerekiyor. Biz de sayısını arttıracağız. İnsanlarımızın istekleri doğrultusunda evlerimize isimler vereceğiz. Eski Van evlerini Türkiye’ye ve Dünya’ya tanıtacağız.”
İlk eski Van evi örneği 1998’de Vali Abdulkadir Sarı döneminde Van Kalesi’nde yapıldı.
ESKİ VAN EVLERİNİN ÖZELLİKLERİ
Dört tip Van evi var
Tek Katlı Evler (Ekonomik düzeyi düşük, tarım ve hayvancılık ile uğraşan ailelerin tercihi)
İki Katlı Cumbasız Evler (Orta halli ailelerin tercihi)
İki Katlı Cumbalı Evler (Hem ekonomik hem kültürel düzeyi yüksek ailelerin tercihi)
Özel Evler (Kanaat önderlerinin tercihi)
Kehrizli Van evleri
Dış kapısı sokağa açılan evlerin önünde kehriz olur. Zemin kattaki sofanın (salon) her iki yanında oturma odaları vardır. Tek katlı olan servis birimine kiler, hela (tuvalet), mutfak, ocak bazen tandır, ça’l (banyo) bulunur. Tek kollu ahşap merdiven ile üst katın sofasına çıkılır. Kuşkanat adı verilen mazgal pencere kullanılır. Tandır evi bazen eve bitişik, bazen de ayrı yapılır. Ahır, evlerden ayrı bahçe içinde yer alır.
Isınma şekli
Alt kat sofa, kaldırım ve servis birimleri, saltışı, tandır evi, mutfakta sıkıştırılmış toprak, üst sofa ve üst sofalar ise ahşap kaplamadır. Isıtma odada ve sofalarda soba, mutfakta ocak, tandır evinde ise tandırla sağlanır.
Duvar ve örtü sistemi
Su basmasına kadar taş kullanılır. Kerpiçler, saman, tuz ve odun külünden oluşturulan çamurla yapılır. Çatılar doğrama ve evler yazın serin, kışın sıcak olur. Döşeme, mertek, kamış ve sıva yardımıyla düz dam oluşturulur. Saçak bazı evlerde yok, bazılarında ise tümünde veya sadece ön cephede bulunur. Düz damda erişte, kurutulacak sebze meyve, hedik buğday işlemleri burada yapılır.
Eski Van evleri yok oluyor
Abdülselam Arvas Evi, İsmail Ödemiş Evi, Cemil Efendi Evi, Sipahi Oğlu Evi, Ambarcı Mehmet Evi, bazı Abbas Melül Evi. Tek tescilli Mustafa Dilaver Evi vardı o da yıkıldı. Çalık sokaktaki Polat Yörükoğlu evi ise yüzde 80 oranında yıkıldı.
