Kurban Bayramı hem dini gereklerimizin yerine getirildiği hem de büyük aile sofralarının kurulduğu paylaşmayı, birlikte yaşamayı, birbirimize sahip çıkmayı öğütleyen bir gelenek, aynı zamanda çok önemli bir dönem… Ancak dini gerekleri yerine getirirken geleceğimiz olan çocukların bu bayramı doğru şekilde algılamaları ve herhangi bir psikolojik travma yaşamamaları da çok önemli… kurbanlık hayvanın safha safha parçalara ayrılmasını izlemek ise çocuklar için tam bir travma. O halde bunu yaşayıp yaşamamak değil de, ne şekilde yaşadığımız önemli.
12-13 yaşına kadar çocukların kurban kesimine tanık olması gelişimsel açıdan uygun değildir. Çocukların özellikle 7 yaşına kadar kesinlikle somut olarak kurban kesimine maruz bırakılmaması gerekir. Çünkü çocuklar kaç yaşında olurlarsa olsunlar soyut düşünme kavramları gelişmediği için kurban kesimini dini bir görev olarak algılayamazlar. Küçük çocukların hayvanlara olan sevgisini de göz önüne alırsak dini anlamı ne olursa olsun, bu durum onlar için bir canlının öldürülmesi anlamına geliyor. Bazı anne ve babalar hem daha fazla benimsemesini sağlamak hem de belki daha kolay olması nedeniyle Kurban Bayramını anlatmaktansa, gösterip çocuklara bu durumu yaşatmayı tercih ediyor. Ancak bu sahnelerin çocukların ruh dünyası üzerinde ciddi zararları olabiliyor.
Hayvanın gözlerinin ve ayaklarının bağlanarak çaresiz bırakılması, çocuklarda genellikle duygusal çöküntüye neden oluyor. Özellikle çok küçük yaştaki çocuklara bir hayvanın kesilerek öldürülmesini açıklamanız pek de mümkün olmuyor. Onların böyle bir sahneye şahit olmaları psikolojik sorunlara davetiye çıkarıyor. Bir hayvanın öldürülmesine izin verildiğini anlayan çocuk ailesini suçlayıp, düşmanca tavırlar sergileyebilir. Yaşanan şok sonrasında alt ıslatma, gece kabusları, uyku düzeninde bozulmalar, et yemeyi reddetmek gibi psikolojik problemler ortaya çıkabiliyor.Bunların yanı sıra Kurban kesimi sahnesi, yetişkin bakışından farklı olarak, çocuk tarafından bir hayvanın öldürüldüğü, kanının akıtıldığı ve zarar verildiği şeklinde algılanır. Bu durum bazı çocuklarda şiddet içerikli davranışları; bazısında ise zarar görme kaygı ve korkularını artırır. Bu nedenle olabildiğince bu gibi sahnelerden uzak kalınması çocukta duyguların daha kontrollü bir şekilde yaşanmasına yardımcı olur.
Peki çocuklara kurban kesimi nasıl anlatılmalıdır?
Kurban Bayramı tıpkı ölüm gibi, boşanma gibi, depremler gibi soyut bir kavram olduğu için çocuğun yaşı ve bilişsel gelişimi dikkate alınarak anlatılmalıdır. Özellikle 7 yaş öncesi çocuğa kurbanlık hayvanların kesilmesi üzerinde yoğunlaşarak değil de çocuklara bayramın manevi anlamda da ne anlama geldiğini çocuklara anlatmak önemlidir. Bunu anlatırken de çocuğun yaş seviyesine ve gelişimine dikkat etmek önemlidir.
Bayramların ne demek olduğu ve içinde hangi kavramların yer aldığı, bizim icin önemi; çocuklara, yaş gruplarına uygun şekilde hissettirilmelidir. Kurban bayramının da sadece hayvan kesmek olmadığı, insanların birbirlerine yakınlaşmalarına vesile olduğu, kurban etinin paylaşılmasıyla beraber insanlar arasında bir yakınlık doğacağı, sağlıklı beslenebilmemiz için kurbanlık hayvanların olduğu, bunun yanı sıra beslenmenin önemine vurgu yapılarak anlatılmalıdır.
Aileniz ve sevdiklerinizle mutlu bayramlar dilerim.
Psikolog Cansu Emin